Cách phân biệt xì dầu và nước tương, xì dầu và hắc xì dầu

Trong thế giới ẩm thực đa dạng,xì dầu là gia vị không thể thiếu, mang lại hương vị đặc trưng cho mỗi bữa ăn. Với vị đậm đà, thơm ngon, chúng được sử dụng rộng rãi trong các gia đình và nhà hàng trên khắp thế giới. Tuy nhiên, không ít người vẫn băn khoăn liệu nước tương và xì dầu có điểm gì giống và khác nhau. Bài viết của SKY Tech sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn, giúp bạn hiểu rõ hơn về hai loại gia vị này

Xì dầu, hay còn được gọi là nước tương hoặc tàu vị yểu, là một loại nước chấm phổ biến có nguồn gốc từ Trung Hoa. Được sản xuất chủ yếu từ hỗn hợp đậu tương và đôi khi đậu phộng được rang chín, cùng với nước và muối, thông qua quy trình lên men tự nhiên. Quá trình sản xuất xì dầu có thể diễn ra trong quy mô công nghiệp hoặc theo phương pháp thủ công truyền thống, mặc dù phương pháp thủ công mất nhiều thời gian hơn. Xì dầu được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực châu Á, đặc biệt là ở khu vực Đông Á và Đông Nam Á, và gần đây cũng ngày càng phổ biến trong các món ăn của ẩm thực phương Tây, mang lại hương vị đậm đà và thơm ngon cho nhiều món ăn.

2. Nước tương và xì dầu có giống nhau không?

Nước tương và xì dầu thực tế là hai tên gọi khác nhau của cùng một loại gia vị, phụ thuộc vào ngữ cảnh văn hóa và địa lý. Cả hai đều được sản xuất từ quá trình lên men hạt đậu nành, ngũ cốc rang, nước và muối, mang lại hương vị đậm đà cho nhiều món ăn. Trong khi “xì dầu” là cách gọi phổ biến ở các vùng sử dụng tiếng Hoa, “nước tương” lại được sử dụng rộng rãi ở miền Nam Việt Nam và một số quốc gia khác, phản ánh nguồn gốc chính từ đậu nành, hay còn gọi là đậu tương.

3. Các loại nước tương có gì khác nhau?

Nguyên liệu

Nước tương từ đậu nành

Phần lớn nước tương được sản xuất từ hạt đậu nành là nguyên liệu chính. Đậu nành sau khi được lựa chọn cẩn thận sẽ trải qua quá trình ngâm, nghiền, và lên men với ngũ cốc rang chín, tạo ra hương vị đậm đà và thơm ngon của nước tương truyền thống.

Nước tương từ đậu phộng và nguyên liệu khác

Một số loại nước tương khác có thể bổ sung hoặc sử dụng đậu phộng hoặc các loại ngũ cốc khác như lúa mạch, lúa mì trong quá trình sản xuất. Điều này không chỉ tạo ra vị béo cho nước tương mà còn đa dạng hóa hương vị.

Quy trình sản xuất

Quy trình lên men tự nhiên

Đây là phương pháp truyền thống và phổ biến nhất trong việc sản xuất nước tương. Hạt đậu nành và ngũ cốc sẽ được lên men tự nhiên trong một khoảng thời gian từ 3 đến 4 tháng, mà không cần đến việc sử dụng axit. Quá trình này giúp phát triển đầy đủ hương vị thơm ngon và đậm đà của nước tương.

Quy trình thuỷ phân bằng axit

Phương pháp này sử dụng axit để tăng tốc độ thuỷ phân protein từ nguyên liệu, thường là đậu phộng, tạo ra nước tương trong thời gian ngắn hơn. Dù phương pháp này cho phép sản xuất nước tương nhanh chóng, nhưng mùi thơm và vị đậm đà có thể không sánh bằng nước tương lên men tự nhiên.

Mùi vị

Nước tương lên men tự nhiên

Mang mùi thơm phong phú và không hề tanh, nước tương lên men tự nhiên được đánh giá cao về mùi vị. Hương vị đậm đà, cân đối giữa vị mặn, ngọt, và chua nhẹ, tạo nên sự hài lòng cho người sử dụng.

Nước tương thuỷ phân bằng axit

Dù có vị béo hơn do quy trình sản xuất, nước tương thuỷ phân bằng axit có thể không mang mùi thơm đặc trưng như loại lên men. Hương vị của nó có thể nặng về vị mặn hơn và thiếu sự cân bằng so với nước tương lên men tự nhiên.

4. Nước tương sử dụng để làm gì?

Làm nước chấm

Nước tương là nước chấm đa năng, phù hợp với hầu hết các món ăn từ luộc, xào, chiên đến nướng. Một bát nước tương nhỏ có thể tăng hương vị cho mọi món ăn, từ rau củ đến thịt cá. Để tạo ra một bát nước chấm ngon, bạn có thể pha thêm tỏi, ớt băm nhuyễn, một chút đường và giấm, tạo nên sự cân bằng giữa vị mặn, ngọt và cay, đem lại trải nghiệm ẩm thực phong phú.

Ướp nguyên liệu

Nước tương được sử dụng rộng rãi trong việc ướp thực phẩm như thịt, cá, giúp các món ăn trở nên thơm ngon, đậm đà và có màu sắc hấp dẫn hơn. Đặc biệt, đối với thịt bò, việc thêm nước tương vào quá trình ướp sẽ giúp thịt mềm và thấm gia vị, làm tăng hương vị của món ăn. Sự kết hợp giữa vị umami tự nhiên của nước tương và vị ngọt của thịt tạo nên sự hài hòa, khiến món ăn “thăng cấp” về hương vị.

Ăn kèm với bánh

Nước tương cũng là sự lựa chọn tuyệt vời để ăn kèm với các loại bánh, nhất là những loại bánh được chiên giòn như bánh tôm, bánh hẹ, há cảo. Việc chấm các loại bánh này với nước tương không chỉ giúp làm tăng hương vị mà còn tạo ra sự kết hợp hài hòa giữa vị giòn của bánh và vị đậm đà của nước tương, mang lại trải nghiệm ẩm thực độc đáo và ngon miệng.

Thành phần của món chay

Trong các món ăn chay, nước tương thường được sử dụng thay thế cho nước mắm để tạo vị umami, giúp món ăn thêm phần thơm ngon và đậm đà. Khi kho rau củ với nước tương, món ăn sẽ có màu sắc bắt mắt và hương vị đặc trưng, làm cho món chay không còn đơn điệu mà trở nên hấp dẫn hơn. Nước tương không chỉ làm tăng hương vị cho món ăn mà còn đem lại lợi ích sức khỏe nhờ thành phần tự nhiên.

5. Hắc xì dầu là gì?

Hắc xì dầu là một loại gia vị đặc trưng trong ẩm thực Trung Hoa, còn được biết đến với tên gọi nước tương đen hoặc xì dầu ngọt. Được làm từ đậu nành nguyên chất, đường, muối và lúa mì, hắc xì dầu qua quy trình lên men tự nhiên hoặc thêm bột mì, đường caramel để tạo màu và hương vị thơm ngon, đậm đà và chất đặc sệt. Hắc xì dầu có màu sẫm hơn và vị ngọt hơn so với nước tương truyền thống, làm nên điểm đặc biệt của loại gia vị này.

Quy trình sản xuất hắc xì dầu

Quy trình sản xuất hắc xì dầu truyền thống yêu cầu sử dụng đậu nành nguyên chất lên men tự nhiên, đảm bảo hương vị tinh túy và an toàn cho sức khỏe. Giai đoạn lên men với chủng nấm tự nhiên (thường là Aspergillus Oryzae) là bước quan trọng nhất, giúp tạo ra hắc xì dầu chất lượng cao với hương vị đậm đà và tự nhiên của hạt đậu nành.

Hắc xì dầu có công dụng gì?

Công dụng chính của hắc xì dầu là làm gia vị ướp thực phẩm, nêm nếm cho các món ăn thêm thơm, đậm đà và đẹp mắt. Nó thường được dùng trong các món rau củ quả luộc hoặc xào, và cũng phù hợp với các món ăn chay, giúp tạo hương vị đặc trưng cho ẩm thực Trung Hoa. Để pha chế nước chấm hắc xì dầu, có thể kết hợp với tỏi ớt và chanh để tạo ra một hương vị hấp dẫn, bén cơm.

Mua hắc xì dầu ở đâu?

Hắc xì dầu có thể được tìm mua dễ dàng tại các cửa hàng tạp hóa, siêu thị, sạp chợ khu vực người Hoa, hoặc mua online qua các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki. Để chọn mua hắc xì dầu chất lượng, bạn nên tìm các sản phẩm từ các thương hiệu uy tín hoặc những cửa hàng chuyên doanh thực phẩm người Hoa.

6. Cách phân biệt xì dầu và hắc xì dầu

Phân biệt xì dầu và hắc xì dầu không quá khó nếu bạn biết cách quan sát và nhận biết dựa trên một số đặc điểm chính như màu sắc, mùi vị và công dụng

Màu sắc

• Xì dầu: Thường có màu nâu nhạt, kết cấu loãng. Màu sắc của xì dầu thể hiện sự nhẹ nhàng và tự nhiên từ quá trình lên men hạt đậu nành.
• Hắc xì dầu: Đặc trưng bởi màu đen đậm, sánh và đặc. Màu đen đậm của hắc xì dầu là kết quả của việc thêm đường caramel hoặc quá trình lên men lâu dài, tạo ra độ đậm và đặc sệt hơn so với xì dầu thông thường.

Mùi vị

• Xì dầu: Mang hương vị nhẹ nhàng, ít ngọt, chủ yếu tôn vinh vị umami từ quá trình lên men tự nhiên. Xì dầu thích hợp cho việc nêm nếm và tạo hương vị dễ chịu cho món ăn mà không làm mất đi vị gốc.
• Hắc xì dầu: Có hương vị đậm đà và ngọt hơn, với mùi thơm nồng đặc trưng từ đậu nành lên men. Hắc xì dầu thường được dùng trong việc ướp thực phẩm để tạo ra mùi vị đậm đà và hấp dẫn hơn.

Công dụng

• Xì dầu: Do có mùi vị nhẹ nhàng và loãng, xì dầu thường được dùng trực tiếp làm nước chấm hoặc nêm nếm vào quá trình chế biến món ăn.
• Hắc xì dầu: Với độ đậm đà và sánh, hắc xì dầu thích hợp cho việc tẩm ướp hoặc làm gia vị cho các món ăn cần mùi vị mạnh mẽ. Để làm nước chấm, hắc xì dầu thường được pha loãng với nước và kết hợp với các gia vị khác.

7. Cách lựa chọn nước tương ngon

• Ưu tiên chọn mua nước tương từ các thương hiệu có uy tín, được nhiều người tiêu dùng tin tưởng. Thương hiệu uy tín thường đảm bảo chất lượng sản phẩm và an toàn vệ sinh thực phẩm.
• Chọn những sản phẩm có thông tin nguồn gốc rõ ràng, đã được kiểm định và có tem, nhãn chứng nhận an toàn.
• Nên mua nước tương tại các siêu thị lớn, cửa hàng thực phẩm uy tín hoặc trang thương mại điện tử có đảm bảo để tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng.
• Luôn kiểm tra hạn sử dụng trước khi mua. Chọn mua sản phẩm còn hạn sử dụng lâu để đảm bảo chất lượng và hương vị tốt nhất.
• Nhìn vào màu sắc và độ trong của nước tương. Nước tương chất lượng thường có màu nâu đậm đồng đều và không có cặn lắng.
• Sau khi mở nắp, nước tương nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh sáng trực tiếp từ mặt trời. Sử dụng trong khoảng 1 – 2 tháng sau khi mở để đảm bảo hương vị tốt nhất.

8. Sử dụng nước tương (xì dầu) cần lưu ý điều gì?

Lựa chọn món ăn phù hợp

• Không phải tất cả món ăn đều phù hợp với nước tương. Các món nướng, hấp, và một số món xào cụ thể sẽ kết hợp tốt với nước tương, giúp tăng hương vị và màu sắc cho món ăn.
• Sử dụng nước tương với lượng vừa phải, tránh lạm dụng có thể khiến món ăn quá mặn và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Chọn loại nước tương chất lượng

• Ưu tiên chọn mua nước tương không có chất bảo quản, được sản xuất bằng phương pháp lên men tự nhiên, giúp đảm bảo an toàn sức khỏe và mang lại hương vị tốt nhất cho món ăn.
• Chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc và thành phần rõ ràng.

Bảo quản đúng cách

• Sau khi mở nắp, nước tương cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ được hương vị tốt nhất.
• Dùng trong khoảng thời gian khuyến nghị sau khi mở nắp (thường là 1-2 tháng), để đảm bảo chất lượng của nước tương không bị giảm sút.

Sử dụng đúng liều lượng

• Tùy thuộc vào sở thích và loại món ăn, điều chỉnh lượng nước tương sử dụng cho phù hợp, tránh món ăn quá mặn hoặc lấn át hương vị tự nhiên của nguyên liệu.
• Nước tương có thể kết hợp với các loại gia vị khác như dầu mè, tỏi ớt, giấm… để tạo ra hương vị phong phú và cân đối cho món ăn.

9. Tổng kết

Hy vọng, qua những thông tin được SKY Tech chia sẻ trong bài viết, bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc nước tương và xì dầu có giống và khác nhau. Việc sử dụng đúng loại gia vị không chỉ giúp tôn vinh hương vị của món ăn mà còn mang lại trải nghiệm ẩm thực phong phú và đầy thú vị.